با هدف بررسی رابطه حمایت اجتماعی و علاقمندي به رشته تحصيلي با سلامت روانی دانشجويان پرستاري دانشگاه علوم پزشكي گيلان ، از بین دانشجویان دختر و پسر ورودی سال تحصیلی 1385 و 1386 شاغل به تحصیل در دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی ، 75 دانشجوبه شیوه تصادفی ساده ، انتخاب شدند و پرسش نامه های سلامت عمومی ([1]GHQ-28)  و حمایت اجتماعی فیلیپس را به همراه پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی تكميل كردند . تجزیه تحلیل داده ها نشان داد که:   ميانگين نمره سلامت روان دانشجويان 5/24 ( 23 دختران و 26 پسران ) می باشد. اين عدد در مقايسه با  نقطه برش  بدست آمده از تحقيق يعقوبی و همکاران]1[که نمره23 را برای تفکيک افراد سالم از افراد مشکوک به اختلال روانی مناسب تشخيص داده  نشان می دهد که دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر این تحقیق از بهداشت روانی مناسب تری برخوردار هستند .

ميانگين حمایت اجتماعی  دانشجويان دختر و پسر 5/15 ( 16 دختران و 15 پسران ) می باشد که نشان دهنده دریافت حمایت اجتماعی بالاتر توسط دانشجویان دختر است . میانگین علاقمندی دانشجویان دختر و پسر به رشته تحصیلی 5/3 (  دختران4/3 و   پسران6/3 ) می باشد که  نشان  می دهد علاقمندی دانشجویان مشارکت کننده در این تحقیق به رشته تحصیلی خود  بیشتر از متوسط است.

مقایسه میانگین نمرات سلامت روانی  دانشجویان دختر و پسر برحسب جنس، تعداد افراد خانواده ، شغل پدر و سال ورود به دانشگاه نشان داد که سلامت روانی  دانشجویان پسر و دختر ازلحاظ متغیرهای مذکور تفاوت معنی دار ندارند.

مقایسه میانگین نمرات حمایت اجتماعی دانشجویان دختر و پسر برحسب جنس، تعداد افراد خانواده ، شغل پدر و سال ورود به دانشگاه نشان داد که بین میزان حمایت اجتماعی دریافتی دانشجویان پسر و دختر ازلحاظ متغیرهای مذکور تفاوت معنی وجود ندارند.

بین حمایت اجتماعی ادراک شده و علاقمندی به رشته تحصیلی با سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر همبستگی منفی معنی دار وجود دارد ( به ترتیب 237/0-  و 271/0- ) .

مقدار آمارهF  بدست آمده از تحلیل رگرسیون در سطح 05/0 P< معنی دار است که نشان می دهد بین حمایت اجتماعی، علاقمندی به رشته تحصیلی با سلامت روانی دانشجویان تحقیق رابطه برقرار است. همچنین 11درصد واریانس میان علاقمندی به رشته تحصیلی ، حمایت اجتماعی و سلامت روانی مشترک است . از بین متغیرهای حمایت اجتماعی و علاقمندی به رشته تحصیلی علاقمندی به رشته تحصیلی بیشتراز حمایت اجتماعی برسلامت روانی دانشجویان تأثیر می گذارد و به این معنی که افزوده شدن مقدار واریانس حمایت اجتماعی به معادله موجب افزایش معنی داری نمی شود.

واژه های کلیدی: سلامت روانی2، علاقمندي به رشته تحصيلي، حمایت اجتماعی3

مقدمه

رشته هاي پزشكي و زير مجموعه آن از جمله پر طرفدارترين رشته هاي تحصيلي دانشگاهي در ایران است كه مشتاقان تحصيل را به سوي خود جذب مي كند. در عين حال دوره تحصیلی دانشگاهی به واسطه حضور عوامل متعدد، دوره ای فشارزا ا ست  و دانشجويان نيز ممكن است همانند انسان هاي ديگر به اختلالات رواني و عاطفي مبتلا شوند. عواملي نظير حمایت اجتماعی ، علاقمندي يا بي علاقگي به رشته تحصيلي،  نگرش های ناکارآمد، سبکهاي اسناد خاص، صفات شخصیتی و نظایر اینها که مي تواند با سلامت رواني دانشجو در ارتباط باشد . رضايي ، بهبهانی ، نجف بارندی و حسینی (1385) در مقايسه سلامت روان در دانشجويان سال اول و آخر رشته پرستاري شاغل به تحصيل در دانشكده پرستاري آمل در يافتند كه دانشجويان سال آخر رشته پرستاري نسبت به دانشجويان سال اول از سلامت روان كمتري برخوردار بودند. نتايج پژوهش بهرامي (1383) نيز نشان داد كه عدم علاقه به رشته تحصيلي از جمله متغيرهايي است كه با برخي از اختلالات رواني ارتباط معنادار دارد.

حمایت اجتماعی و سلامت روانی

حمايت اجتماعي به يك معني عبارت است از  ارتباط با ديگران؛ پژوهشها نمايانگر آن است كه افرادي كه پيوندهاي اجتماعي گسترده تري دارند ( تأهل ، وابستگان نزديك ، عضويت در گروههاي علمي و انجمنهاي ديني و نظایر اینها ) بيشتر از كساني كه از حمايتهاي اجتماعي كمتري برخور دارند عمر مي كنند و كمتر از آنان گرفتار بيماريهاي ناشي از فشاررواني مي شوند ( جينا پيستولكا[2] و ديگران ، 2002) . علیزاده (1385) دريافت كه بین حمایت اجتماعی و سلامت روانی، ارتباط منفي و معناداری وجود دارد. نتايج تحقيق بخشي پور ، پیروی و عابدیان (1384) نشان داد که می توان از طریق متغیرهایی مانند شاخص های رضایت از زندگی ، حمایت اجتماعی و پاره ای ویژگی های جمعیت شناختی دانشجویان آسیب پذیر و در معرض خطر را شناسایی نمود.

علاقمندي به رشته تحصيلي و سلامت روان

يكي از مهمترين مسایلی كه براي پيشرفت و موفقيت تحصيلي بايد مورد توجه قرار گيردعلاقه فرد است . بسياري از دانشجويان به خاطر آنكه به رشته تحصيلي خودعلاقه نداشته‌اند ، ترك تحصيل  مي كنند و تعدادي ديگرنيز به همين علت نمي توانند در رشته  تحصيلي خود موفق باشند . صدر ارحامي ،كلانتري و عطارد (1383) در بررسي نگرش دانشجويان رشته پزشكي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي خود در يافتند كه هشتاد و نه درصد دانشجويان، تحصيل در رشته پزشكي را به ديگران توصيه مي‌كنند؛ 2/74 درصد آنها به هيچ وجه تمايل به انصراف از رشته تحصيلي خود ندارد؛ 8/78 درصد از دانشجويان رشته پزشكي را انتخاب اول خود در آزمون سراسري معرفي كردند و 71 درصد دانشجويان در صورت شركت مجدد در آزمون سراسري، مجددا پزشكي را به عنوان انتخاب اول خود برمي‌گزيدند . علاقمندي به رشته تحصيلي در ابعاد روان شناسي تأثير مي گذارد، بعنوان نمونه  نيك نام و حجازي (1385) در مقايسه دانشجويان از لحاظ رضايتمندي رواني مرتبط با رشته تحصيلي خود دريافتند كه دانشجويان رشته فني بالاترين و رشته حقوق پايين ترين رضايتمندي رواني را دارند. يافته هاي تحقيق فتاحي ، جوادی و نخعی (1383) نشان دادندكه 3/74درصد  از دانشجويان رشته دندان پزشكي ميزان علاقه فعلي به رشته تحصيلي خود را زياد يا خيلي زياد ، 1/17درصد متوسط و بقيه كم و يا خيلي كم مطرح كردند . در مورد رضايتمندي تنها 6/8درصد زياد به انصراف از تحصيل فكر مي كردند و اغلب آنها تمايل به انتخاب رشته را درصورت شركت مجدد در كنكور(7/75درصد) اظهار داشتند . از بين عوامل مرتبط با رضايتمندي ، عواملي كه بيشترين تأثير را داشتند ( خيلي زياد و زياد ) مربوط به « امكان خدمت به مردم و جامعه 76درصد»، « موقعيت اجتماعي مناسب(7/65)» و« علاقه به رشته تحصيلي قبل از انتخاب آن(6/65)» بود.

با توجه به موارد مطرح شده و افزایش آگاهی بیشتردر خصوص نقش متغیرهای روانی –  اجتماعی در زندگی  دانشجویان رشته پرستاری ، محققین در نظر دارند نقش دو عامل کلیدی ( علاقمندي دانشجو به رشته تحصيلي خود و ادراک از میزان حمایت اجتماعي) در سلامت روانی دانشجویان را مورد بررسی قرار دهند.

ر  عه آماری مطالعه حاضر، کلیه دانشجویان دختر و پسر پذیرفته شده سالهای 1385و 1386 دررشته پرستاري دانشكده پرستاري شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشكي گيلان هستند . از بين این دانشجويان75 دانشجو به شيوه تصادفي براي تحقيق انتخاب شدند و پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی را به همراه  دو پرسش نامه زیر تکمیل كردند:

پرسشنامه سلامت عمومی فرم 28 سوال ( 5(GHQ-28

اين پرسشنامه توسط گلد برگ6 به منظور تشخيص اختلالات خفيف رواني ساخته شده است . اين پرسشنامه داراي چهار زير مقياس است: نشانه هاي جسمانی ، اضطراب ، اختلال در کارکرد اجتماعي و  افسردگي. در بررسی اعتبار پرسشنامه GHQ-28 پالاهنگ (1375، به نقل از یعقوبی، 1377) ضریب همسانی درونی این پرسشنامه را با روش آلفای کرونباخ به میزان 92/0 برآورد کرده است. در یک بررسی حقيقي و همكارانش ( 1378، به نقل از پور عباد، 1384) براي پايايي حيطه‌هاي چهارگانه پرسسشنامه به روش آلفاب كرونباخ به ترتيب، ضرايب 92/0، 88/0، 91/0، 83/0 و به روش تنصيف به ترتيب ضرايب 75/0، 69/0،88/0 و 89/0 گزارش كرده اند.  همچنین ضرايب اعتبار براي حيطه‌هاي چهار‌گانه به ترتيب 86/0 ، 85/0 ، 72/0 و 82/0 گزارش شده است. در پژوهش پور عباد حماملو (1384)،  هم براي پيدا كردن پايايي آزمون از روش آلفاي كرونباخ استفاده شد كه ضرايب بدست آمده براي حيطه‌ چهارگانه به ترتيب عبارتند از 68/0، 68/0 43/0 و 74/0 و نيز ضريب‌آلفاي  بدست آمده براي كل مقياس 86/0بود .

مقیاس حمایت اجتماعی فيليپس

این مقیاس دارای23 آیتم است  سه خرده مقياس داخل آن، حمايت اجتماعي از طرف خانواده ، دوستان و سايرين را  مي سنجد. ضرايب پايايي خرده مقياسهاي خانواده ، دوستان و ديگران در نمونه دانشجويان ايراني  به ترتيب 55/0، 64/0 و 54/0 است (باوي،1383) . ضريب پايايي بدست آمده در تحقيق پاشا ، صفرزاده و مشاک (1386) با استفاده از دو روش آلفاي كرونباخ و تنصيف، به ترتيب برابر 84/0و 82/0 بوده كه نشان مي دهد پرسشنامه حاضر براي انجام پژوهشهاي روان شناختي از درجه مطلوبيت مناسبي برخوردار است