بي ترديد تا كنون به كوچه هاي محرم سري زده و پا به پاي دسته ها راهي تكيه ها و خيمه ها شده ايد و كم وبيش از حال و روزشان با خبر هستيد، ولي اينجا حكايت دلبري حسينيه ايست هميشه بهار و پر ترنم از عطر يار واقع در شمالغربي اين ديار با پيشينه اي كهن و قديمي از روزگار سماورهاي زغالي و ديگهاي آتشي كه به همت مردماني آراسته به اخلاص و سادگي بر پا شده و حديث يكرنگي اش چنان بر دلها نشسته و جانها را مجذوب خود كرده كه در طول ساليان، بسياري از اهالي اين خاكدان را نه با پاي دل كه با پاي سر به سوي خود كشانده و از بركت سفره اش جرعه هايي شفابخش و گوارا به ايشان چشانده است.
هر ساله از اول تا سيزدهم محرم، مراسم عزاداري حسينيه اعظم در زنجان برگزار ميشود و مهمترين و با عظمتترين روز برگزاري آن، هشتم محرم(شب تاسوعا) است.
حضور يكپارچه و سيل عاشقان اباعبدالله الحسين (ع) در دسته با شكوه عزاداري حسينيه اعظم زنجان، نمايشي از قدرت دين و اسلام و بعنوان الگوي اتحاد امت اسلامي، به خصوص شيعيان جهان معرفي مي شود.
به حسينيه اعظم چو قدم بگذاري
دل قوي دار كه اندر حرم دلداري
اين مراسم سالهاست شكوه و عظمت خاص خود را دارد و ميرود تا سال به سال با افزايش خيل عظيم عزاداران شركتكننده، به عنوان بزرگترين مجمع عاشقان امام حسين (ع) در جهان شناخته شود.
با اينكه زنجان از نظر وسعت شهر كوچكي است، اما سالهاست كه در اين دسته عزاداري بيش از 200 هزار نفر شركت ميكنند و جايگاه دين اسلام و سادگي و بيپيرايگي انجام مراسم در دسته عزاداري حسينه اعظم زنجان، باعث شده كه اين رونق رو به افزايش مراسم، هر سال نسبت به سال قبل بيشتر شود.
جذب گردشگر مذهبي، گوياي آن است كه مردم از اقصي نقاط كشور و حتي بسياري از كشورهاي خارجي براي شركت در اين حركت عظيم، به شهر زنجان ميآيند تا خود را در درياي خروشان عزاداران ابا عبدالله الحسين(ع) غرق كنند.
از ديگر جنبههاي حائز اهميت اين مراسم، تعداد قرباني ذبح شده است كه حسينيه اعظم زنجان را به عنوان دومين قربانگاه جهان اسلام بعد از منا در مكه 'سالانه بيشاز هفت هزار راس قرباني' و نخستين قربانگاه در جهان تشيع مبدل ساخته است.
حضور گسترده زنان در حاشيه اين مراسم از ديگر امور منحصر بهفرد اين مراسم است. البته در گذشته زنان تنها به عنوان تماشاگر در اين مراسم حضور مييافتند، اما از سال قبل زنان نيز توانستند به صورت يك دسته مجزا در پشت سر دسته حركت كنند كه اين امر، به عنوان الگوي زيبنده پرچمدار كربلا حضرت زينب(س)، معنويت خاصي به اين مراسم ميدهد.
تاريخي بودن مراسم حسينيه بر اساس تحقيقات به عمل آمده، ثابت شده است، به گونهاي كه برخي مورخان قدمت برگزاري اين مراسم را حداقل از زمان قاجار ميدانند كه اين مراسم در حسينيه برگزار ميشده است.
مراسم عزاداري شكوهمند شب تاسوعاي حسينه اعظم زنجان هر ساله از طريق شبكههاي برونمرزي و رسانههاي ملي، شبكه وب(اينترنت) به صورت مستقيم پخش شده، خيل عظيمي از ايرانيان مقيم خارج از كشور نيز بدين گونه نظارهگر اين مراسم شكوهمند هستند.
بهرهبرداري از نذورات اين مراسم در امور خيريه و عامالمنفعه نيز در نوع خود بينظير است، به گونه اي كه در آيين سوگواري هشتم ماه محرم پارسال 11 هزار و 482 راس دام نذري توسط عاشقان سالار شهيدان، حضرت امام حسين(ع)، به هيات حسينيه اعظم زنجان اهدا شد. همچنين 6384 راس گاو، شتر، گوسفند، بز و شترمرغ به صورت زنده تحويل و 1642 راس دام نيز شامل گاو، گوسفند و بز در مسير حركت دسته عزاداري قرباني و ذبح شد.
احشام ذبح شده درمسير دسته ي عزاداري حسينيه اعظم پس ازانتقال به كشتارگاه، توسط كارشناسان اداره دامپزشكي معاينه و سپس بسته بندي و توزيع مي شود.
دوستداران اباعبدالله الحسين(ع) همچنين پارسال بهاي 3456 راس گوسفند نذري را به صورت نقدي تقديم هيات امناي حسينيه اعظم كردند.
قدمت مسجد حسينيه اعظم زنجان
سند مكتوب تاريخي كه متعلق به حمام قديمي معروف به حمام 'كهنه' كه نزديك حسينيه است و در تملك اين مسجد بوده و مدتها از طرف حسينيه به فردي بنام 'تورك علي' اجاره داده شده بود، نشان ميدهد كه تاريخ احداث آن سال 1292 قمري است.
البته گفتههاي شفاهي نيز به زمانهاي پيش از اين سالها(مطابق اسناد ذكر شده) اشاره دارد، به گونهاي كه ميگويند در تاريخ 114 هجري قمري زنگ بزرگي به مسجد اهداء شده و اين زنگ تا چهل يا پنجاه سال پيش موجود بود كه بعد شكسته شده و از بين رفته است. همراه اين زنگ مقاديري وسايل ديگر مثل طبل و شيپور و چند قطعه شمشير و يك عدد كشكول هم بوده كه از آنها هم فعلا اثري نيست.
سندمكتوب ديگر نيز بيانگر آن است كه مسجد و مدرسه حسينيه، يكي از مساجد و مدارس قديمي زنجان بوده و در فتنه بابيه تخريب شده و در نيمه دوم قرن سيزدهم به علت خراب بودن، مورد استفاده قرار نميگرفته است كه سپس مردي به نام 'ميرزا عليا شرفخان خطيبلو' مقتول به سال 1331 هجري قمري، با هزينه خود آن را تعمير و راهاندازي كرد، ولي مدرسه آن كه در فتنه بابيه تخريب شده بود، به حالت خرابه باقي ماند و سپس از بين رفت.
همچنين بر مبناي اشياء تاريخي(عَلَم فلزي) كه متعلق به تكيه حسينيه بوده، تاريخ ساخت آن علم سال 1221 هجري قمري بوده كه در روي عَلَم حك شده است.
مدرك شفافتر كتيبه سنگي در ديوار حسينيه نصب شده، تاريخ 1261 هجري قمري را نشان ميدهد كه اين تاريخ مربوط به تعمير برخي از ديوارها و فضاي عمومي حسينيه است؛ اين سند سنگ نوشتهاي است كه در راهرو و مدخل ورودي مسجد حسينيه هم اكنون بر ديوار نصب شده و اشعار زير بر روي آن كندهكاري شده است:
مراسم عزاداري حسينيه اعظم زنجان، كه در هشتمين روز ماه محرم در زنجان برگزار ميشود، در تاريخ 15 ديماه 87 با شماره ثبتي 10 به عنوان دهمين مورد و از جنبه آيينهاي عزاداري بعنوان نخستين نمونه در فهرست ميراث معنوي كشور ثبت شده است .
مطمئن باش تا زمانی که در برابر باران چتر گرفته ای خیس نخواهی شد